I was not regarded as a fool at the high school. I always enjoyed the
affection of my teachers. Certificates of progress and character used to
be sent to the parents every year. I never had a bad certificate. In fact, I even won prizes after I passed out of the second standard. In the
fifth and sixth I obtained scholarships of rupees four and ten respectively, an achievement for which I have to thank good luck more than my
merit.
ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମୋତେ ମୂର୍ଖ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉ ନଥିଲା | ମୁଁ ସବୁବେଳେ ମୋର ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସ୍ନେହକୁ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲି | ପ୍ରଗତି ଏବଂ ଚରିତ୍ରର ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରତିବର୍ଷ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ପଠାଯାଉଥିଲା | ମୋର କଦାପି ଖରାପ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ନଥିଲା | ବାସ୍ତବରେ, ମୁଁ ଦ୍ୱିତୀୟ ମାନାଙ୍କ(B Grade)ରୁ ପାସ୍ କରିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ପୁରସ୍କାର ଜିତିଥିଲି | ପଞ୍ଚମ ଏବଂ ଷଷ୍ଠରେ ମୁଁ ଯଥାକ୍ରମେ ଚାରି ଏବଂ ଦଶ ଟଙ୍କାର ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ପାଇଲି, ଏକ ସଫଳତା ଯାହା ପାଇଁ ମୋତେ ମୋର ଯୋଗ୍ୟତା ଅପେକ୍ଷା ଶୁଭକାମନା ଜଣାଇବାକୁ ପଡିବ |
My own recollection is that I did not have any high regard for my
ability. I used to be astonished whenever I won prizes and scholarships.
But I very jealously guarded my character. The least little blemish drew
tears from my eyes. When I merited, or seemed to the teacher to merit
a rebuke, it was unbearable for me. I remember having once received
corporal punishment. I did not so much mind the punishment as the fact
that it was considered my desert. I wept piteously. That was when I was
in the first or second standard. There was another such incident during
the time when I was in the seventh standard. Dorabji Edulji Gimi was the
headmaster then. He was popular among the boys, as he was a disciplinarian, a man of method and a good teacher. He made gymnastics
and cricket compulsory for the boys of upper standard. I disliked both.
I never took part in any exercise, cricket or football, before they were
made compulsory. My shyness was one of the reasons for this aloofness, which I now see wrong. I had then the false notion that gymnastics
had nothing to do with education. Today I know that physical training
should have much place in the curriculum as mental training.
ମୋର ଏବେ ମାନେ ପଡୁଛି ମୋର ଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ମୋର କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଆଶା ନଥିଲା | ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ପୁରସ୍କାର ଏବଂ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ଜିତୁଥିଲି ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଉଥିଲି | କିନ୍ତୁ ମୁଁ ବହୁତ ଈର୍ଷାପରାୟଣ ଭାବରେ ମୋର ଚରିତ୍ରକୁ ଜଗିଥିଲି | ଛୋଟ ଛୋଟ ଦୋଷ ମୋ ଆଖିକୁ ଲୁହ ଦେଉଥିଲା | ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଯୋଗ୍ୟ, କିମ୍ବା ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଭର୍ତ୍ସନା କରିବାକୁ ମନେ ହେଉଥିଲି, ଏହା ମୋ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା | ମୋର ମନେ ଅଛି, ଥରେ ମୁଁ ଶାରୀରିକ ଦଣ୍ଡ ପାଇଥିଲି | ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ଯତ୍ନଶୀଳ ନ ଥିଲି | ତଥାପି ମୁଁ ଦୁଃଖରେ କାନ୍ଦିଲି। ସେତେବେଳେ ମୁଁ ପ୍ରଥମ କିମ୍ବା ଦ୍ୱିତୀୟ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡରେ ଥିଲି | ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ସପ୍ତମ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡରେ ଥିଲି ସେହି ସମୟରେ ଆଉ ଏକ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା | ଦୋରାବଜୀ ଏଡୁଲଜି ଜିମି ସେତେବେଳେ ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ। ସେ ଜଣେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ପଦ୍ଧତିର ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ଜଣେ ଭଲ ଶିକ୍ଷକ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ବାଳକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଥିଲେ | ସେ ଉଚ୍ଚ ମାନର ବାଳକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜିମ୍ନାଷ୍ଟିକ୍ ଏବଂ କ୍ରିକେଟ୍ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଥିଲେ | ମୁଁ ସେ ଦୁଇଟାକୁ ନାପସନ୍ଦ କରୁଥିଲି | ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ କୌଣସି ବ୍ୟାୟାମ, କ୍ରିକେଟ୍ କିମ୍ବା ଫୁଟବଲରେ ଭାଗ ନେଇ ନଥିଲି | ମୋର ଲଜ୍ଜା ଏହି ନିଃସ୍ଵାର୍ଥପରର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ଥିଲା, ଯାହା ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଭୁଲ୍ ଦେଖୁଛି | ମୋର ସେତେବେଳେ ମିଥ୍ୟା ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ ଜିମ୍ନାଷ୍ଟିକ୍ସର ଶିକ୍ଷା ସହିତ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ | ଆଜି ମୁଁ ଜାଣେ ଯେ ମାନସିକ ତାଲିମ ଭାବରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଶାରୀରିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣରେ ଅଧିକ ସ୍ଥାନ ରହିବା ଉଚିତ୍ |
The reason for my dislike was my keen desire to serve as nurse to
my father. As soon as the school closed, I would hurry home and begin
serving him. Compulsory exercise came directly in the way of this service. I requested Mr Gimi to exempt me from gymnastics so that I might
be free to serve my father. But he would not listen to me. Now it happened that one Saturday, when we had school in the morning, I had to
come from home to school for gymnastics at four o’ clock in the afternoon. I had no watch, and the cloud deceived me. Before I reached the school, the boys had all left. The next day Mr Gimi examining the roll,
found me marked absent. Being asked for the reason of absence, I told
him what had happened. He refused to believe me and ordered me to
pay a fine of one or two annas.
ମୋର ନାପସନ୍ଦ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ମୋ ବାପାଙ୍କ ପାଇଁ ନର୍ସ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ମୋର ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା | ବିଦ୍ୟାଳୟ ବନ୍ଦ ହେବା ମାତ୍ରେ ମୁଁ ଶୀଘ୍ର ଘରକୁ ଯାଇ ତାଙ୍କ ସେବା ଆରମ୍ଭ କରିବି | ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବ୍ୟାୟାମ ସିଧାସଳଖ ଏହି ସେବା ପଥରେ ଆସିଲା | ମୁଁ ଶ୍ରୀ ଜିମିଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲି ଯେ ମୋତେ ଜିମ୍ନାଷ୍ଟିକ୍ ରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ, ଯାହାଫଳରେ ମୁଁ ମୋ ବାପାଙ୍କ ସେବା କରିବାକୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇପାରିବି | କିନ୍ତୁ ସେ ମୋ କଥା ଶୁଣିଲେ ନାହିଁ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଘଟିଛି ଯେ ଶନିବାର ଦିନ, ଯେତେବେଳେ ଆମର ସକାଳେ ସ୍କୁଲ ଥିଲା, ମୋତେ ଅପରାହ୍ନ ଚାରି ଘଣ୍ଟା ସମୟରେ ଜିମ୍ନାଷ୍ଟିକ୍ ପାଇଁ ଘରୁ ସ୍କୁଲକୁ ଆସିବାକୁ ପଡିଲା | ମୋର କୌଣସି ଘଣ୍ଟା ନଥିଲା, ଏବଂ ମେଘ ମୋତେ ପ୍ରତାରଣା କଲା | ମୁଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ପିଲାମାନେ ସମସ୍ତେ ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ | ପରଦିନ ଶ୍ରୀ ଜିମି ରୋଲ୍ ପରୀକ୍ଷା କରି ମୋତେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିବା ଦେଖିଲେ | ଅନୁପସ୍ଥିତିର କାରଣ ପଚରାଯିବାରୁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଘଟଣା ବିଷୟରେ କହିଲି | ସେ ମୋତେ ବିଶ୍ୱାସ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଲେ ଏବଂ ମୋତେ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇ ଅଣା ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଲେ।
I was convicted of lying! That deeply pained me. How was I to prove
my innocence? There was no way. I cried in deep anguish. I saw that
a man of truth must also be a man of care. This was the first time and
last instance of my carelessness in school. I had a faint recollection that
I finally succeeded in getting the fine remitted. The exemption from
exercise was of course obtained as my father wrote himself to the headmaster saying that he wanted me at home after school.
ମୁଁ ମିଛ କହି ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଲି! ଏହା ମୋତେ ଗଭୀର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଦେଲା | ମୋର ନିର୍ଦ୍ଦୋଷତାକୁ ମୁଁ କିପରି ପ୍ରମାଣ କରିବି? କୌଣସି ଉପାୟ ନଥିଲା | ମୁଁ ଗଭୀର ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ କାନ୍ଦିଲି। ମୁଁ ଦେଖିଲି ସତ୍ୟର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଯତ୍ନବାନ ବ୍ୟକ୍ତି ହେବା ଆବଶ୍ୟକ | ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମୋର ଅସାବଧାନତାର ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ଏବଂ ଶେଷ ଉଦାହରଣ | ମୋର ଏକ ଦୁର୍ବଳ ମସ୍ତିଷ୍କ ଥିଲା, ଯାହା ମୁଁ ଶେଷରେ ଜରିମାନା ଦେବାରୁ ମୁକ୍ତ ହେଲି | କାରଣ ସ୍କୁଲ ମୋ ବାପା ପ୍ରଧାନଶିକ୍ଷକଙ୍କ ନିକଟକୁ ଚିଠି ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ସେ ସ୍କୁଲ ପରେ ମୋତେ ଘରେ ଚାହୁଁଛନ୍ତି।
But though I was none the worse for having neglected exercise, I am
still paying the penalty of another neglect. I do not know whence I got
the notion that good handwriting was not a necessary part of education,
but I retained it until I went to England. When later, especially in South
Africa, I saw the beautiful handwriting of lawyers and young men born
and educated in South Africa, I was ashamed of myself and repented of
my neglect. I saw that bad handwriting should be regarded as a sign of
an imperfect education. I tried later to improve mine, but it was too late.
I could never repair the neglect of my youth. Let every young man and
woman be warned by my example, and understand that good handwriting is a necessary part of education. I am now of the opinion that
children should first be taught the art of drawing before learning to write.
Let the child learn his letters by observation as he does different objects,
such as flowers, birds , etc. , and let him learn handwriting only after he
has learnt to draw objects. He will then write a beautifully formed hand.
ଯଦିଓ ମୁଁ ବ୍ୟାୟାମକୁ ଅବହେଳା କରିଥିବାରୁ ଜରିମାନା ଦେଇନଥିଲି , ତଥାପି ମୁଁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଅବହେଳା ପାଇଁ ଜରିମାନା ଦେଉଛି | ମୁଁ ଜାଣେ ନାହିଁ କେଉଁଠାରୁ ମୁଁ ଧାରଣା ପାଇଲି ଯେ ଭଲ ହସ୍ତଲିଖନ ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅଂଶ ନୁହେଁ | ମୁଁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ବଜାୟ ରଖିଛି | ପରେ ଯେତେବେଳେ, ବିଶେଷ କରି ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ, ମୁଁ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଜନ୍ମିତ ତଥା ଶିକ୍ଷିତ ଆଇନଜୀବୀ ଏବଂ ଯୁବକମାନଙ୍କ ସୁନ୍ଦର ହସ୍ତଲିଖନ ଦେଖିଲି, ମୁଁ ନିଜକୁ ଲଜ୍ଜିତ ମାନେ କଲି ଏବଂ ମୋର ଅବହେଳାରୁ ଅନୁତାପ କଲି | ମୁଁ ଦେଖିଲି ଖରାପ ହସ୍ତଲିଖନକୁ ଏକ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ସଙ୍କେତ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯିବା ଉଚିତ୍ | ମୁଁ ମୋର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ପରେ ଚେଷ୍ଟା କଲି, କିନ୍ତୁ ବହୁତ ଡେରି ହେଲା | ମୁଁ ମୋର ଯୌବନର ଅବହେଳାକୁ କେବେ ମରାମତି କରିପାରିଲି ନାହିଁ | ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୁବକ ଓ ଯୁବତୀଙ୍କୁ ମୋର ଉଦାହରଣ ଦ୍ୱାରା ଚେତାବନୀ ଦିଆଯାଉ ଏବଂ ସେମାନେ ବୁଝନ୍ତୁ ଯେ ଭଲ ହସ୍ତଲିଖନ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅଂଶ | ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମତ ରଖିଛି ଯେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଲେଖିବା ଶିଖିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମେ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିବା ଶିଖିବା ଉଚିତ୍ | ପିଲାଟି ତା’ର ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଦ୍ୱାରା ଶିଖିବାକୁ ଦିଅ, ଯେହେତୁ ସେ ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁ ଯେପରିକି ଫୁଲ, ପକ୍ଷୀ ଇତ୍ୟାଦି ଚିତ୍ର ଅଙ୍କିବେ , ଏବଂ ସେ ବସ୍ତୁ ଆଙ୍କିବା ଶିଖିବା ପରେ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ହସ୍ତଲିଖନ ଶିଖିବାକୁ ଦିଅ | ତା’ପରେ ସେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଗଠିତ ହସ୍ତାକ୍ଷର ଲେଖିବେ |
Sanskrit, however, proved a harder task. In geometry there was nothing to memorise, whereas in Sanskrit, I thought, everything had to be
learnt by heart. This subject was also commenced from the fourth standard. As soon as I entered the six, I became disheartened. The teacher
was a hard taskmaster, anxious, as I thought, to force the boys. There
was a sort of rivalry going on between the Sanskrit and the Persian
teachers. The Persian teacher was lenient. The boys used to talk among
themselves that Persian was very easy and the Persian teacher, was
very good and considerate to the students. The ‘easiness’ tempted me
and one day I sat in the Persian class. The Sanskrit teacher was grieved.
He called me to his side and said: How can you forget that you are the
son of a Vaishnava father? Won’t you learn the language of your own
religion? If you have any difficulty, why not come to me? I want to teach
you students Sanskrit to the best of my ability. As you proceed further,
you will find in it things of absorbing interest. You should not lose heart.
Come and sit again in the Sanskrit class.
ସଂସ୍କୃତ କିନ୍ତୁ ଏକ କଠିନ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରମାଣିତ କଲା | ଜ୍ୟାମିତୀରେ ସ୍ମରଣ କରିବାର କିଛି ନାହିଁ, ଯେତେବେଳେ ସଂସ୍କୃତରେ, ମୁଁ ଭାବିଲି, ସବୁକିଛି ହୃଦୟରୁ ଶିଖିବାକୁ ପଡିବ | ଏହି ବିଷୟ ମଧ୍ୟ ଚତୁର୍ଥ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା | ମୁଁ ଷଷ୍ଠରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ମାତ୍ରେ ମୁଁ ହତାଶ ହୋଇଗଲି | ବାଳକମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷକ ଜଣେ କଠିନ ଟାସ୍କମାଷ୍ଟର, ଚିନ୍ତିତ ଥିଲେ | ସଂସ୍କୃତ ଏବଂ ପାରସ୍ୟ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା ଚାଲିଥିଲା | ପାରସ୍ୟ ଶିକ୍ଷକ ବିନମ୍ର ଥିଲେ। ବାଳକମାନେ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରୁଥିଲେ ଯେ ପାର୍ସୀ ବହୁତ ସହଜ ଏବଂ ପାରସ୍ୟ ଶିକ୍ଷକ, ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁତ ଭଲ ଏବଂ ଯତ୍ନଶୀଳ ଥିଲେ | ‘ସହଜତା’ ମୋତେ ପ୍ରଲୋଭିତ କଲା ଏବଂ ଦିନେ ମୁଁ ପାରସ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ବସିଲି | ସଂସ୍କୃତ ଶିକ୍ଷକ ଏଥିରେ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ସେ ମୋତେ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଡାକି କହିଲେ: ତୁମେ କିପରି ଭୁଲି ପାରିବ ଯେ ତୁମେ ଜଣେ ବୈଷ୍ଣବ ପିତାଙ୍କ ପୁଅ? ଆପଣ ନିଜ ଧର୍ମର ଭାଷା ଶିଖିବେ ନାହିଁ କି? ଯଦି ତୁମର କୌଣସି ଅସୁବିଧା ଅଛି, ତେବେ ମୋ ପାଖକୁ ଆସୁନ କାହିଁକି ? ମୁଁ ତୁମକୁ ସଂସ୍କୃତ ଶିକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି | ତୁମେ ଯେତେ ସଂସ୍କୃତ ପଢିବା ସେ ବିଷୟରେ ତୁମର ଆଗ୍ରହ ସେତେ ବଢିବା | ତୁମେ ହୃଦୟ ହରାଇବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ | ଆସ ଏବଂ ପୁନର୍ବାର ସଂସ୍କୃତ ଶ୍ରେଣୀରେ ବସ |
This kindness put me to shame. I could not disregard my teacher’s
affection. Today I cannot but thank with gratitude of Krishnashankar
Pandya. For if I had not acquired the little Sanskrit that I learnt then, I
should have found it difficult to take any interest in our sacred books. In
fact I deeply regret that I was not able to acquire a more thorough
knowledge of the language.
ଏହି ଦୟା ମୋତେ ଲଜ୍ଜିତ କଲା | ମୁଁ ମୋର ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ସ୍ନେହକୁ ଅବମାନନା କରିପାରିଲି ନାହିଁ | ଆଜି ମୁଁ କୃଷ୍ଣଶଙ୍କର ପାଣ୍ଡ୍ୟାଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇଲି । କାରଣ ଯଦି ମୁଁ ସେତେବେଳେ ଛୋଟ ସଂସ୍କୃତ ଅର୍ଜନ କରି ନ ଥା'ନ୍ତି, ତେବେ ଆମର ପବିତ୍ର ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି କୌଣସି ଆଗ୍ରହ ନେବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାନ୍ତା | ବାସ୍ତବରେ ମୁଁ ଗଭୀର ଦୁଃଖିତ ଯେ ମୁଁ ଭାଷା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ନୁହେଁ |
***
0 Comments